نیروهای شبه نظامی
شیعه عراق موسوم به “حشد الشعبی” و یا “بسیج مردمی” یکی از قدرتمند ترین و تأثیر گذار
ترین نیروهایی است که در صحنه نظامی و امنیتی عراق و همچنین در عرصه شطرنج سیاسی این
کشور نقش بسیار مهمی را ایفا می کند.”حشد الشعبی” از ۴۲ گروه مسلح تشکیل شده که به
عنوان نیروهای شبه نظامی رسماً نزد مشاور امنیت ملی این کشور ثبت شده است. از نقطه
نظر سازمانی، “حشد الشعبی” و گروههای تشکیل دهنده آن زیر مجموعه نیروهای مسلح عراق
محسوب میشوند و تحت نظارت و فرماندهی حیدر العبادی نخست وزیر عراق هستند. تمامی نیروهای
“حشد الشعبی” همانند سایر نظامیان عراق حقوق و دستمزد ماهانه دریافت می کنند. “حشد
الشعبی” روابط بسیار نزدیکی با جمهوری اسلامی ایران دارد و به تعبیری میتوان گفت که
این سازمان بازوی قدرتمند نظامی-امنیتی جمهوری اسلامی برای پیشبرد اهداف ژئوپلتیک منطقه
ای این کشور درعراق است. سردار قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس در ارتباط مداوم با این
گروه ها بوده و ضمن هماهنگی کمک ها، سیاست های تهران را به آنها ابلاغ می کند.
حشد الشعبی در حدود
۱۲۰ هزار رزمنده دارد. بخش عمده ای از این نیروها هم اکنون در محاصره و نبرد موصل علیه
داعش حضور بسیار پر رنگی دارند.
گروههای مسلح “حشد
الشعبی” به دو بخش تقسیم می شوند: نخست گروههای مسلح معروف مانند سازمان بدر و گردان
های حزب الله و عصائب اهل الحق و بخش دوم را گروههای کوچکی تشکیل می دهند که بخش اعظم
آنها پس از فتوای جهاد کفایی آیت الله سیستانی در سال ۲۰۱۴ میلادی تشکیل شده اند.
از هنگام اعلام جهاد
کفایی آیت الله سیستانی برای مقابله با داعش بسیاری از جوانان شیعه عراقی به صفوف گروه
های مسلح “حشد الشعبی” پیوستند. آنان پس از طی یک دوره آموزش نظامی کوتاه مدت(چند هفته
ای) در این گروها سازماندهی شدند و آماده نبرد با نیروهای داعش شدند. این نیروهای تازه
رسیده ماهانه در حدود ۵۰۰ دلار حقوق میگیرند و تا کنون در تمامی حملات به مواضع داعش
در بخش های مختلف عراق، در خط مقدم جبهه بوده و بیشترین تعداد تلفات را داده اند. کریم
النوری یکی از فرماندهان سازمان بدر به خبرگزاری فرانسه گفته است که آنچه این جوانان
را به خط مقدم جبهه سوق میدهد، توانایی بالای رزمی و نظامی آنان نیست، بلکه ایمان و
وفاداری به آرمان های مذهبی است و آنان آماده اند تا در این راه کشته شوند.
فرستاده های ویژه
خبر گزاری فرانسه مشاهدات خود را از مناطق آزاد شده توسط نیروهای “حشد الشعبی” چنین
گزارش میدهد: پرچم هایی که نام ” امام حسین” بر روی آن نقش بسته است و تصویرهای آیت
الله سیستانی رهبر مذهبی شیعیان عراق، آیت الله خمینی رهبر انقلاب اسلامی و آیت الله
خامنه ای رهبر کنونی جمهوری اسلامی که در همه جا دیده میشود، هیچ جای تردیدی در باره
گرایش های ایدئولوژیک این گروها نمی گذارد.
جمهوری اسلامی ایران
منابع مالی و تسلیحاتی بیش از ۸۰ هزار تن از نیروهای حشد الشعبی در عراق را تهیه میکند
و با گروه های عمده حشد الشعبی، از جمله سازمان بدر و گردان های حزب لله ارتباطات بسیار
نزدیک دارد.
با توجه به ارتباط
بسیار نزدیک ایران با این گروه ها، میتوان گفت که این گروه ها پیش از آنکه از بغداد
حرف شنویی داشته باشند، از تهران تبعیت کرده و در اجرای سیاست های جمهوری اسلامی ایران
در عراق تلاش می کنند.
ریشه های ایجاد “حشد
الشعبی” و سازمان بدر
هرچند تشکیل رسمی
“حشد الشعبی” به سال ۲۰۱۴ میلادی برمیگردد، اما ریشه های تشکیل این سازمان شبه نظامی
شیعه را باید در سال ۱۹۸۱ و ایجاد سازمان شبه نظامی بدر جستجو کرد.
سازمان بدر در سال
۱۹۸۱ از سوی مجلس اعلای اسلامی عراق که در آن زمان به مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق
مشهور بود به وجود آمد. موسس آن محمد باقر حکیم بود. ایران پدر خوانده سازمان بدر از
همان آغاز به کارش در زمان ریاست جمهوری صدام حسین بوده است. سازمان بدر در واقع شاخه
نظامی مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق بوده است و اکثریت نیروهای آن در ایران و توسط
سپاه پاسدران آموزش نظامی دیده اند. در زمان جنگ ایران و عراق سازمان بدر در ایران
گسترش یافت و به سپاه بدر شهرت یافت. پس از سقوط صدام حسین و اشغال این کشور توسط نیروهای
آمریکایی، سازمان بدر با رویکرد سیاسی و اجتماعی وارد صحنه سیاسی عراق شد. در تمامی
دوران حضور آمریکائیها در عراق، شاخه نظامی سازمان بدر به طور نیمه مخفیانه و علیه
حضور نیروهای آمریکایی و ائتلاف بین المللی در عراق فعالیت میکرد. در این دوران، بسیاری
از فرماندهان و اعضای ارشد این سازمان ناچار شدند تا خاک عراق را ترک کنند واکثریت
آنان برای هدایت عملیات نیروهای خود در عراق به ایران آمدند.
پس از خروج نیروهای
آمریکایی ازعراق، سازمان بدر بار دیگر در عراق بال و پر گرفت و جایگاه خود را به عنوان
مهم ترین سازمان شبه نظامی شیعه در ارکان دولت نوری المالکی، نخست وزیر پیشین عراق
تثبیت کرد. نفوذ نیروهای بدر در ارکان نظامی و امنیتی عراق که در این زمان شدت فوق
العاده ای داشته، بر کسی پوشیده نیست. نفوذ سازمان بدر و گروه های شبه نظامی دیگری
که از این سازمان مشتق شده، در ارتش عراق و وزارات کشور و نیروهای امنیتی و پلیس عراق
این شائبه را ایجاد میکند که دولت حیدر العبادی بدون نظر موافق آنها و پدر خوانده این
نیروها، یعنی جمهوری اسلامی ایران، نمیتواند به تنهایی تصمیم بگیرد.
هشام داوود پژوهشگر
مرکز تحقیقات ملی فرانسه و متخصص در امور عراق در این خصوص میگوید: قدرت گرفتن شبه
نظامیان شیعه در بطن نیروهای امنیتی و پلیس عراق یکی از چالش های مهم بر سر راه حیدر
العبادی نخست وزیر عراق است که مبارزه با فرقه گرایی درعراق را در رأس برنامه های خود
قرار داده است. بین نیروهای شبه نظامی شیعه و نیروهای پلیس و امنیتی عراق که بیش از
۸۰ در صد آنها شیعه هستند، مرز مشخصی وجود ندارد وفرمانبردای و سرسپردگی بسیاری از
نیروهای امنیی به آرمانهای “حشد الشعبی” جای تردید ندارد. وزارت کشور عراق توسط یکی
از اعضای سپاه بدر اداره میشود. شبه نظامیان شیعه، حیدر العبادی و حکومت مرکزی عراق
را یاری میدهند تا از بحران های کنونی خارج شوند، اما نفوذ آنان در حکومت مرکزی عراق
بزرگ تری مشکل آینده عراق خواهد بود. همکاری و همبستگی تنگاتنگ بین شبه نظامیان شیعه
و دولت مرکزی عراق این مخاطره بزرگ را برای عراق در بر دارد که این کشور در آینده نزدیکی
مبدل به لبنان دیگری شود…”
آیا دولت عراق قادر
خواهد بود تا پس از نبرد موصل روابط خود با شبه نظامیان قدرتمند شیعه “حشد الشعبی”
را متعادل کرده و بدان شکل و محتوای منطقی در چهارچوب حفظ استقلال سیاسی کشور را بدهد؟
آنچه مسلم است، شبه نظامیان “حشد الشعبی” حاضر نخواهند بود راهی را که آغاز کرده اند،
در نیمه رها کنند.
رهبر کنونی سازمان
بدر هادی العامری است. تعداد رزمندگان برگزیده “الیت” سازمان بدر بیش از۱۰ هزار نفر
است که پس از فتوای آیت الله سیستانی جوانان زیادی را به زیر پرچم خود جای داده است.
این سازمان به انواع سلاح ها و ادوات نظامی سبک و سنگین مجهز است. سلاح ها و تجهیزات
آنها بیشتر ایرانی است، اما آنها مجهز به تسلیحات و تجهیزات عراقی و آمریکایی نیز هستند.
سازمان بدر در همه
نبردها با سلاح های سنگینی که در اختیار دارد مشارکت کرده است.این سازمان از تجربه
نظامی قوی برخوردار است. اکثریت فرماندهان آن توسط سپاه پاسداران در ایران آموزش های
رزمی دیده اند و سابقه مبارزاتی بسیار قوی دارند.
سازمان بدر، قدرتمندترین
گروه “حشد الشعبی” بوده و روابط بسیار نزدیکی با ارتش عراق دارد. سازمان بدر همچنین
به نوعی توزیع کننده سلاح میان دیگر تشکل ها و نیروهای “حشد الشعبی” در عراق است.
کتائب حزب الله:
پس از سازمان بدر،
کتائب یا گردان های حزب الله، بزرگ ترین گروه “حشد الشعبی” را به وجود می آورد. گردان
های حزب الله پس از سقوط بغداد و اشغال عراق توسط آمریکا، شکل گرفت.
حزب الله عراق درآغاز
همانند حزب الله لبنان در قالب فعالیت های خیریه و امداد رسانی و اجتماعی فعالیت می
کرد. گردانهای حزب الله شورایی مشورتی به نام “شوری الکتائب” دارد که در آن فرماندهان
نظامی مسئول طرح های نظامی هستند و در این شورا، اشخاص دیگر در زمینه های سیاسی و رسانه
ای فعالیت می کنند.
دبیر کل حزب الله
عراق شخصی ناشناس است و در انظار عمومی ظاهر نمیشود. اما به ابوکاظم معروف است.
گردان های حزب الله
در مناطقی مانند بلد، سامرا و الدجیل فعالیت کرده اند.همچنین در جرف الصخر در شمال
بابل و حومه بغداد عملیات نظامی انجام داده اند.برای هر منطقه ای مسئولی وجود دارد
و جبار عبدالحسین مسئول امنیت استانها و مسئول استانهای بصره ،ناصریه، العماره و الکوت
است.
مسئول گردانهای حزب
الله در الرصافه بغداد با شیخ موید البهادلی است که سعد سواره، امجد الباحی، صدر الاعرجی
و لیث النوری او را کمک می کنند.
مسئول گردانهای حزب
الله در الکرخ بغداد احمد السعدی است و حاجی حمید الساعدی، محمد عبدالساده، شیخ فاضل
الفریش و شیخ وسام البغدادی او را کمک می کنند.
حزب الله عراق موشک
های کاتیوشا و ذوالفقار، کرار و حیدر در اختیار دارد. همچنین سلاح ای کی ۴۷،ام ۱۶،
پی کی سی، موشک ضد تانک آرپی جی، قناصه های اچ اس۵۰، بی ۲۹، خمپاره شصت و ۱۸۰ میلیمتری
و سلاح های دیگر ضد زره و ضد هوایی نیز در اختیار دارد.حزب الله همچنین موشک اشتر در
اختیار دارد.
گردانهای حزب الله
در جنگ علیه داعش نقش موثری داشته اند و این نیروها از آمادگی بالا و تلاش استخباراتی
قوی برخوردارند.گردانهای حزب الله در مناطق آمرلی، طوزخورماتو و مناطق غرب بغداد و
تلعفر و دیگر مناطق عراق حضور داشته اند.
گردانهای حزب الله
در دیالی، صلاح الدین و بابل با داعش جنگیده اند. در جرف الصخر در شمال بابل و جنوب
غرب بغداد و نیز در آزاد سازی آمرلی از توابع استان صلاح الدین که ساکنان آن را ترکمن
های شیعی تشکیل می دهند نقش به سزایی ایفا کرده اند.
عصائب اهل الحق:
موسس آن “قیس الخزعلی”
است. تعداد رزمندگان آن ۱۰ هزار نفر تخمین زده می شود. عصائب اهل الحق سلاح ها و تجهیزات
نظامی سبک و سنگین از جمله خمپاره و موشک انداز و توپخانه های با برد متوسط را در اختیار
دارد.
عصائب اهل الحق شاخه
ای از سپاه المهدی بود که در ژوئیه ۲۰۰۶ میلادی تاسیس شد و به شکل کاملا مستقل از سپاه
المهدی به ویژه پس از انحلال این سپاه در نوامبر ۲۰۰۸ به عملیات خود ادامه داده است.
فرماندهان ارشد عصائب
اهل الحق را قیس الخزعلی، عبدالهادی الدراجی و اکرم الکعبی تشکیل می دهند. قیس الخزعلی
از شاگردان محمد صدر پدر مقتدی صدر است و قبل از اینکه در سال ۲۰۱۰ آزاد شود در زندانهای
آمریکایی ها بوده است.
عصائب اهل الحق از
معروفترین شبه نظامیان و دومین شبه نظامیان محسوب می شوند و از تجربه بالایی برخوردارند.
تعداد نیروهای عصائب
اهل الحق در درحدود ۱۰ هزار نفر تخمین زده میشود.
ساختار عصائب اهل
الحق عبارتند از:
تیپ امام علی، تیپ
امام کاظم، تیپ امام هادی، تیپ امام عسکری که در مناطق مختلف عراق فعالیت میکنند و
تیپ حیدر کرار مسئول حوزه سوریه است و غالبا در جنوب دمشق و غرب حلب است.
جنبش حزب الله النجباء:
جنبش حزب الله النجبا
در سال ۲۰۱۳ از عصائب اهل الحق جدا شد و اکرم الکعبی هدایت آن را برعهده دارد. او تیپ
عمار بن یاسر وابسته به العصائب در سوریه را فرماندهی می کند.
جنبش حزب الله هزاران
نفر عضو دارد که در نبردهای النباعی، الضابطیه و سامرا با سلاح های سبک و میان برد
حضور داشته اند. آنها در درگیری ها از موشک های اشتر به نحو بسیار گسترده ای استفاده
میکنند.
گردان های امام علی:
شاخه نظامی جنبش العراق
الاسلامیه است که از ژوئن ۲۰۱۴ مطرح شد و در آمرلی و طوزخورماتو و دیالی فعالیت کرده
است.هدف از شکل گیری گردانهای مذکور دفاع از عراق و مقدسات شیعی است. در صفوف گردانهایی
امام علی همچنین برخی از پیروان سایر مذاهب و گروهای قومی و ادیان دیگر به چشم میخورد.
مذاهب سنی ، شیعی ، ترکمن و مسیحی و شبک در صفوف گردان های امام علی به چشم می خورند.
گردان های سید الشهداء:
از گردانهای حزب الله
همزمان با فتوای آیت الله سیستانی مشتق شده است و دبیر کل آن الحاج ابو علا است.حاج
ابوسیف مسئول نظامی آن در سامرا کشته شد. تعداد افراد گردانهای سیدالشهدا بالغ بر سه
تا چهار هزار نفر است.
آنها در نبردهای سامرا،
آمرلی و الضابطیه حضوری فعال داشته اند.
گردانهای جهاد و سازندگی:
گردانهای الجهاد و
البناء همزان با فتوای آیت الله سیستانی تاسیس شده است و شاخه نظامی جنبش سیاسی معروف
به جهاد و سازندگی است که در سال ۲۰۱۱ تشکیل شد. این گردانها از ادغام سه تشکل اسلامی:
جنبش حزب الله عراق، جنبش سیدالشهدا و حزب نهضت عراق تشکیل شده است. دبیر کل آن حسن
الساری و یکی از رهبران مجلس اعلای اسلامی به ریاست عمار حکیم است.
برخی این گردانها
را در واقع جایگزین سازمان بدر می دانند که تعداد افراد آن بالغ بر سه هزار نفر است
و به جنگاوری مشهور و از متدین ترین رزمندگان هستند.در نبردهای الرواشد، السعدیه و
الجویزرات و نبرد سید غریب مشارکت داشته اند و از سلاح های سبک و میان برد استفاده
می کنند و مورد حمایت آتشبار سنگین ارتش عراق هستند.
گردانهای التیار الرسالی:
پس از فتوای آیت الله
سیستانی به عنوان شاخه نظامی جریان الرسالی عراق شکل گرفت و دبیر کل آن شیخ عدنان الشحمانی
از نمایندگان پارلمان است.الشحمانی حیات سیاسی و نظامی خود را در حزب الدعوه شروع کرد
و به سبب ممانعت مقتدی صدر با حضور وی در انتخابات ۲۰۰۷ از سپاه المهدی جدا شد. گردانهای
جریان الرسالی عراق در آزاد سازی منطقه المعامل در الکرمه فلوجه و نبرد الضابطیه با
سلاح سبک و میان برد حضور داشتند و این گردانها نیز از حمایت سلاح سنگین ارتش عراق
بهره مند میشوند.
سرایا الخراسانی:
سرایا الخرسانی به
عنوان شاخه نظامی حزب الطلیعه اسلامی با عنوان دفاع از مقدسات در سوریه بنا نهاده شده
و رهبر کنونی آن حامد الجزایری است.تعداد رزمندگان آن حدود سه هزار نفر است و در آزاد
سازی منطقه عزیز بلد مشارکت کرده اند.در نبرد آمرلی نیز شرکت کرده اند و از سلاح سبک
و میان برد استفاده می کنند و ارتش عراق از نظر سلاح سنگین آنها را پوشش می دهد.
سرایا عاشوراء:
این گردانها نیز همزمان
با فتوای آیت الله سیستانی شکل گرفتند و شاخه نظامی مجلس اعلای اسلامی محسوب می شوند
و تعداد افراد آن بالغ بر پنج هزار نفر است.آنها به خوبی ساماندهی شده اند و از تجارب
نظامی سابق سازمان بدر برخوردارند.آنها در نبردهای بلد، الضابطیه با سلاح سبک و میان
برد خود مشارکت داشته اند و از سوی ارتش عراق با سلاح سنگین حمایت می شوند.
سرایا العتبات:
این گردانها نیز پس
از فتوای آیت الله سیستانی به وجود آمدند. گردانهای عتبات وابسته به مراکز شیعی عراق
و افراد آن خادم این مراکز هستند.سرایا العتبات از برخی گردانهای مشهوراز جمله سرایا
العتبه العباسیه به رهبری شیخ میثم تشکیل شده اند که که تعداد پنج هزار نفر از آنها
در نبرد جرف الصخر و سید غریب در منطقه بلد مشارکت داشتند و به سلاح سبک و میان برد
مجهز هستند.
گردانهای آستان حضرت
علی: به فرماندهی شیخ کریم که تعداد افراد آن هزار نفر است که به همراه گردان های آستان
مقدس امام حسین که تعداد آنها نیز هزار نفر است، در بیشتر نبردهای نیروهای مردمی مشارکت
دارند
گردانهای صلح:
گروهی وابسته به جریان
صدر به رهبری مقتدی صدر است که پس از سیطره داعش بر استان نینوا و مناطقی از عراق به
وجود آمد.این گردانها برای دفاع از مساجد و مراقد شیعی و سنی تشکیل شده و در مناطقی
مانند سامراء، دیالی، آمرلی و جرف الصخر و الاسحاقی فعالیت کرده است.
جیش المختار(سپاه
مختار): موسس آن واثق البطاط است و این سپاه در ژوئن سال ۲۰۱۰ میلادی شکل گرفت و تعداد
رزمندگان آن ۴۰ هزار نفر تخمین زده می شود.این واحد نظامی نیز از انواع سلاح ها و موشک
انداز و خمپاره انداز برخوردار است.
تیپ ابوالفضل العباس:
موسس آن قاسم الطائی
و زمان شکل گیری آن در سال ۲۰۱۱ است.علاء الکعبیی فرماندهی آن را برعهده دارد و از
انواع سلاح و موشک انداز و خودروهای نظامی برخوردار است. معمولا وابسته به عصائب اهل
الحق و جریان صدر و گردانهای حزب الله عراق هستند.
در چهارچوب حشد الشعبی،
گروههای کوچک دیگری وجود دارند که تعداد آنها اندک است که سپاه الوعد الصادق، اسد الله
غالب، انصار الحجه، تیپ القارعه، سرایا الزهراء، انصار العقیده، الغضب، جنبش الابدال،
لواء المنتظر، گردانهای درع الشیعه، و حزب الله الثائرون از جمله آنها هستند
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر