ترامپ، مکرون و برجام

نوشته: مهران مصطفوی

به سخنان روسای جمهور امریکا و فرانسه، آقایان دونالد ترامپ و امانوئل مکرون امروز در سازمان ملل به خوبی گوش کردم. سخنرانی این دو رئیس جمهوریِ تازه کار فضای سازمان ملل را به نحوی خاص زیر تأثیر قرار داد.

سازمان ملل که برای صلح و دوستی و پیوند ملل ایجاد شده، فردی را پشت تریبون  یافت که حتی تا تهدید برای نابودی کامل یک کشور دیگر ـ کره شمالی که در خشن، دیکتاتور و خطرناک بودن حکومت آن شکی نیست ـ سخن می راند.

به قول سردبیر روزنامه فرانسوی لوموند، آقای ترامپ سطح سازمان ملل را پایین آورد.

ترامپ به هدنبال سیاست “امریکا اول” و “من مشت توی دهن این و آن می زنم” بود، اما مکرون تلاش کرد خود را مدافع سیاست‌های چند جانبه و صدای بی صداها نشان دهد. او سخنرانی بسیار زیبایی کرد و کلیه مواضعش در مورد همکاری‌های چند جانیه جهانی، گرم شدن زمین، برخورد با کره شمالی و تدابیر برای مهاجران بر خلاف مواضع دونالد ترامپ بود. چیزی به اسم حقوق در سخنرانی دونالد ترامپ گنجانده نشده بود، اما مکرون خود را مدافع حقوق طبیعت و بشر و محرومان نشان داد.

سخنرانی روحانی

فردای سخنرانی این دو، آقای حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران، سخن جدیدی نداشت. سخنان او در باره دوگانه برخورد کردن امریکا درست بود. زیرا ما می دانیم که دولت عربستان از دولت ایران بدتر نباشد بهتر نیست. اما برای ترامپ عربستان دولت دوست است زیرا ترامپ و ترامپ‌ها از دید قدرت و نه از دید حقوق به مسائل می نگرند.

ولی باید اذعان داشت برخلاف روحانی که ایران را بعنوان یک کشور دمکراتیک معرفی کرد، سخنان ترامپ در باره طببعت رژیم ایران نادرست نبود.

به عیر دفاع از تاریخ و ملت ایران که محل بحث نبود، تنها حرفی که آقای روحانی داشت این بود که: سفره اقتصاد ایران هم پهن است بیاید و استفاده کنید! و به امریکا هم هشدار داد که اگر از برجام کنار رود ضرر می کند.

همسنخی ترامپ و مکرون

در آنچه به ایران و برجام مربوط است، در نگاه اول بین مکرون و ترامپ اختلاف نظر مشاهده می شود، اما اگر دقیق‌تر  سخنان این دو را بررسی کنیم، در می یابیم که در هدف چندان از هم دور نیستند.

ترامپ گفت که برجام از نظر آمریکا توافقی بی‌شرمانه است. او دلسوز مردم ایران شد و با لحنی تند گفت حکومت ایران «یاغی» است و سرمایه‌های کشور را صرف «خشونت» در کشور های منطقه می کند. دونالد ترامپ از جامعه بین‌المللی خواست تا با اقداماتِ ، به گفتهٴ او،  «بی‌ثبات‌کننده رژیم جنایتکار» ایران مقابله کند و خاطرنشان کرد ما نمی‌توانیم اجازه بدهیم که رژیم ایران به این اقدامات  ادامه دهد. ترامپ تأکید کرد که نمی‌پذیرد  دولت ایران برنامه موشکی خطرناک خود را دنبال کند، و تکرار کرد که امریکا نمی‌تواند به توافقی پایبند باشد، که پوششی  برای برنامه نهایی (سلاح) هسته‌ای ایران باشد.

امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، ساعتی پیش از سخنرانی نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، و در پی سخنان دونالد ترامپ در سازمان ملل، برجام را یک توافق «خوب» نامید و گفت، «عدم پایبندی به آن، غیر مسئولانه خواهد بود”.  مکرون اهمیت مذاکرات چند جانبه را چندین بار تکرار کرد. اما در سخنرانی خود در باره ایران دو مسئله دیگر را اضافه کرد که حائز اهمیت اند. او گفت که باید برای برنامه موشکی ایران فکری شود و دیگر اینکه باید از حالا برای بعد از برجام یعنی سال ۲۰۲۵ یعنی زمانی که ایران اندک اندک می‌تواند کار عنی سازی را از سر بگیرد چاره‌ای اندیشید.

این دو مورد ذکر شده در سخنان مکرون از این نظر مهم‌اند که نشان می دهند تفاوت امریکا با فرانسه در این است که فرانسه به دنیال تکمیل برجام با مذاکره با رژیم ایران است و امریکا بدنبال فشار روانی و تشدید تحریم‌ها از هم اکنون است.

روح برجام

جالب است بدانیم که در توافقنامه تنها یکبار از “روح برجام” اسم برده شده است و آن در بند ۲۸ برجام است. در این بند آمده است که ” گروه ۱+۵ و ایران متعهد هستند که این توافق را با حسن نیت و در فضایی سازنده، برمبنای احترام متقابل اجرا نمایند و از هرگونه اقدام مغایر با نص، روح و نیت برجام که اجرای موفقیت آمیز آن را مختل سازد، خودداری کنند.”  حال اروپا و امریکا هر دو به این نتیجه رسیده‌اند که رفتارهای ایران با روح برجام همسویی ندارد.

اما اگر فرانسه در مداکره با ایران در دو مورد بالا ـ یعنی برنامه موشکی و ادامه عنی سازی بعد از ۱۰سال ـ به جایی نرسد آنگاه چه سیاستی را پیش خواهد گرفت؟ طبعا همسو خواهند شد. پس در اینجا هم امریکا و هم فرانسه با هم در هدف همسو هستند، اما روش‌شان با یکدیگر متفاوت است.

به نظر می رسد خواسته های فرانسه از سوی آلمان و انگلستان هم پشتیبانی می شوند. آنها نیز معتقدند بدون برهم زدن برجام باید فشارهای جدیدی به رژیم ایران آورد.

طرح نتانیاهو

اروپا می خواهد برجام با مذاکره تکمیل شود، ولی آمریکا برجام را چندان مناسب نمی داند و شمشیر را از غلاف کشیده است.

بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل بنا دارد طرحی برای لغو قرارداد هسته‌ای ۲۰۱۵ که میان ایران و دولت اوباما و شش قدرت جهانی دیگر امضا شد، عرضه کند.

بنا به گزارش  کانال ۲ اسرائیل هفته قبل، نتانیاهو فورمول مشخصی برای لغو قرارداد تاریخی و یا اصلاح آن تنظیم کرده است. در این طرح با جزئیات کامل «چگونگی لغو، و یا دست کم ایجاد تغییرات مهم» در قرارداد توضیح داده شده است. این طرح را او با امریکایی ها در میان گذاشته است.

یک جام زهر دیگر؟

تکمیل برجام ، چیزی که از سوی فرانسه مطرح می شود، به این معنی است که رژیم ایران باید جام زهر دیگری را سرکشد: هم دست از بخش مهمی از برنامه موشکی خود بردارد و هم در مورد غنی سازی در آینده به عقب نشینی های جدید دست بزند.

اما آیا آقای خامنه ای که هنوز از عوارض زهر برجام شفا نیافته، می تواند جام زهر دیگری را سرکشد؟

حدود سه سال پیش در همان آغاز مذاکرات خطاب به حاکمان نوشتم که بجای مذاکره کردن و فرو رفتن در مرداب مذاکرات تسلیم ملت ایران شوید. اما گوشی برای شنیدن نبود. آنها که تنها به قدرت رژیم خود می اندیشند نمی‌توانستند به هشدارها گوش دهند. به جای تسلیم شدن به مردم ایران شدن و کنار گذاشتن دروغ‌های پر افتضاح در باره سیاست هسته ای، ترجیح دادند جام زهر را سر کشند. در عین حال، با تمام توان کوشیدند که نه روابط ایران و با کشورهای خارجی سر و سامان گیرد و نه در داخل کشور فضایی گشایش یابد.

اینجانب با برجام از دید دفاع از حق مردم ایران مخالف بودم و بارها تکرار کردم که مسئله هسته ای با دروغ حل نمی شود و هنوز ما بابت سیاست هسته ای بیهوده هزینه می دهیم و معلوم نیست این هزینه ها تا کی باید ادامه پیدا کند. برنامه موشکی رژیم هم در واقع مردم ایران را نشانه گرفته است و تنها بکار بحران سازی می اید.

ما باید خودمان سرنوشت‌مان را به دست بگیریم

حال با توجه به وضعیت پیش آمده این هشدار را از روی دلسوزی تکرار می کنم.

به حاکمان باید گفت از قدرت کنار کشید و ایران و ایرانی را بیش از این فدای قدرت خود نکنید. آیا خواهند شنید؟ مستبدان گوش شنوا ندارند، اما ما در این شرایط بسیار سخت وطن باید این هشدار بدهیم، در عین حال بدانیم که تنها با ایستادگی و مقاومت در مقابل جباران  جاکم است که می توانیم سرنوشت خود را در دست بگیریم و مانع دخالت قدرتهای خارجی شویم.

فرصت‌ها کوتاه تر و کوتاه تر می شوند. بر ما مردم ایران است که خود وضعیت را تغییر دهیم، برماست که از این وضعیت حقارت بار بیرون آییم، بر ماست که به مسئولیت‌های خود عمل کنیم. فرصتها واقعاً کوتاه اند.