گزارش ماهانه – نگاهی اجمالی به وضعیت حقوق بشر در ایران – بهمن ماه ۹۳

 آنچه که در پی می آید گزارش اجمالی و ماهانه وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی بهمن ماه ۹۳ است که به همت نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران تهیه شده، این گزارش با توجه به حجم محدود آن و نیز به دلیل عدم اجازه فعالیت گروههای مستقل مدافع حقوق بشر در ایران نمیتواند بازتاب دهنده کامل وضعیت حقوق بشر در ایران باشد، لازم به اشاره است بخش آمار این تشکل بصورت سالانه گزارشات مفصل تر خود را به اشکال آماری و تحلیلی از وضعیت حقوق بشر در ایران منتشر می سازد.

گزارش ماهانه – نگاهی اجمالی به وضعیت حقوق بشر در ایران در بهمن ماه ۹۳

در بهمن ماه سال ۱۳۹۳ نیز نقض سامانمند حقوق بشر در ایران همچنان مانند گذشته ادامه داشت و اولین هفته این ماه با اعدام ۲۰ نفر در شهرهای بناب ، میناب ، اصفهان ،کرمان ، همدان و شیراز و اراک آغاز گردید تا  تا نشانه ای شود از آغاز نامیمون این ماه برای جامعه حقوق بشری ایران. از برجسته ترین گزارشات اعدام در این ماه باید به اعدام دسته جمعی ۱۰ زندانی مرتبط با مواد مخدر طی شب یکشنبه ۲۱ دی در زندان تایباد، اعدام تنها بازمانده از عوامل حادثه گلپایگان در استان اصفهان و اعدام ۱۴ زندانی در روز دوشنبه ۲۷ بهمن و اعدام یک نفر با اتهام محاربه در شیراز اشاره کرد که اغلب این اعدام ها مخفیانه و بدون پوشش رسانه های دولتی انجام شد.

یکی از مورد توجه‌ترین و بحث‌برانگیزترین گزارشات در زمینه اعدام، وضعیت سامان نسیم در آستانه اعدام بود نامبرده زندانی زندان مرکزی ارومیه است که در سن ۱۷ سالگی بازداشت و به اتهام محاربه به اعدام محکوم شد، وی در زندان مورد معاینه قرار گرفت. وکیل و خانواده وی می‌گویند مسئولان می‌خواهند حکم اعدام سامان نسیم را اجرا کنند.

از امیدوار کننده ترین گزارشات این ماه خبر ارایه لایحه مجازات جایگرین اعدام بود، یک وکیل دادگستری درخصوص مجازات جایگزین اعدام گفت: لایحه‌ای درمجلس درخصوص مجازات جایگزین اعدام در دعاوی موادمخدر با همکاری مجلس و قوه قضاییه درحال بررسی است. حسین احمدی نیاز افزود: این طرح درحال حاضر دردعاوی مواد مخدر در مجلس در دست بررسی است و امیدواریم که نتیجه آن هم مثبت واقع شود. وی ادامه داد: به علت کثرت زیاد این پرونده و مجازات اعدام درخصوص آن مصلحت جایگزین کردن آن سبب شده که این پرونده به حداقل خود برسد.

در ادامه گزارشات مثبت این ماه دادستان عمومی و انقلاب شهرستان ساوه گفت: “قاتل ۴۳ ساله ساوجی روز پنج شنبه در پای چوبه دار بخشیده شد”حجت الله درودگر افزود: “این قاتل در شرایطی که اجرای حکم قصاص برایش آغاز شده بود و طناب دار بر گردن معلق در میان آسمان و زمین بود با بخشش خانواده مقتول مهلت مجدد حیات یافت.”

همچنین هفت زندانی محکوم به اعدام در اصفهان از طناب دار رهایی یافتند. دبیرکل زندانهای استان اصفهان گفـت: در مراسمی که با حضور خیران و اولیای دم محکومان قصاص در زندان مرکزی برگزار شد، زمینه رهایی ۷ زندانی محکوم به قصاص از طناب دار فراهم شد.

این ماه همچنین با تداوم نقض حقوق اولیه اقلیت‌های قومی و دینی در ایران همراه بود که احضار تعدادی از جوانان نصیر آباد توسط اطلاعات سپاه، قتل یک شهروند بلوچ در اثر تیراندازی نیروهای سپاه در خاش و کشته شدن یک جوان در شلیک ماموران تک آور ایرانشهر از این جمله بودند.

همچنین یک نوجوان ۱۴ ساله بلوچ و برادر ۲۰ ساله وی به ظن حمل گازوئیل قاچاق بر اثر شلیک مستقیم ماموران بسیج در شهر جالق کشته و زخمی شدند و مضاف برموارد ذکر شده قاسم ابیات، طلبه در دارالعلوم اهل سنت زاهدان چند روز پیش به طور ناگهانی ناپدید شد.

علی حسین‌زاده از اعضای مکتب قرآن در بوکان و امام جماعت روستای خانکندی از توابع میاندوآب به وسیله افراد مسلح مورد ضرب و شتم قرار گرفت و پس از تزریق یک آمپول‌‌‌ رها شد. این مردان مسلح سر وی را در گل فرو کرده بودند.

دوازده شهروند کرد بخاطر نپذیرفتن امام جمعه دولتی دستگیر شده‌اند ، سید جمیل بدوی، برادر یکی از دوازده شهروند کردی که اخیرا در روستایی از توابع مهاباد بازداشت شده‌اند با نگارش نامه‌ای تصریح کرده است که علیرغم بعضی شایعات این افراد تنها به دلیل نپذیرفتن امام جمعه دولتی و سعی بر برگزاری نماز جماعت خود در محلی دیگر بازداشت شده‌اند.

 در رسته ی نقص حقوق شهروندان بهایی که همانند گذشته شاهد تبعیض و آزار واذیت متعدد بودند گزارشات، بازداشت و شروع محکومیت سه شهروند بهایی در تنکابن، محکومیت ۶ سال زندان برای یک شهروند بهایی و دستگیری ۱۴ نفر از بهاییان تهران و اصفهان در این رسته منتشر گردید.

وزارت اطلاعات در شهر رشت افرادی که با شهروندان بهایی ارتباط دارند را احضار و مورد تهدید قرار می‌دهد. از دیگر گزارشات اعمال فشار برهموطنان بهایی در این ماه بود.

یکی از بارزترین گزارشات تضییع حقوق بهاییان، گزارش، شعبه یک دیوان عدالت اداری به عدم تحصیل بهائیان در دانشگاه رای داد بود که بر اساس این خبر، شعبه یک دیوان عدالت اداری درخواست عده ای از جوانان بهایی برای بررسی مدارک آنها جهت ادامه تحصیل در دانشگاه های دولتی ایران را رد کرد.

در ادامه فشار‌ها و آزار دگراندیشان در ایران، ناصرعبدالحسین‌زاده شهروند ساکن شهرستان پارساآباد مغان و از فعالان مدنی که در تبریز خدمت سربازی خود را سپری می‌کند، شنبه ۴ بهمن ماه در محل خدمت خود توسط ماموران نیروی انتظامی با حکم جلب قبلی دستگیر و به مراجع قضایی شهرستان پارساآباد تحویل داده شد.

حسن دمیرچی، استاد سرشناس موسیقی موغام آذربایجان پس از دریافت لوح تقدیر از کشور آذربایجان و بازگشت به ایران تحت فشار دستگاه امنیتی قرار گرفت.

بازداشت علی رضایی فعال مدنی در فرودگاه مهرآباد و دستگیری سه فعال مدنی در شهر خوی توسط نیروهای امنیتی از دیگر گزارشات در این زمینه بودند.

در زمینه حقوق دراویش گنابادی متاسفانه خبری مبنی بر تایید اتهام محاربه ۷ درویش گنابادی در دیوان عالی کشور مخابره شد که نگرانی محافل حقوق بشری را بر انگیخت.

درزمینه حقوق کودکان نیز گزارشاتی منتشر گردید که برجسته‌ترین آن‌ها خبر مصدومیت ۱۵ دانش آموز کرجی بر اثر ریزش دیوار در مدرسه و آزادی صغری نجف پور محکوم به اعدامی که در زمان بازداشت ۱۵ سال داشت پس از ۲۶ سال از زندان بود.

معاون وزیر آموزش و پرورش گفت: متاسفانه خراسان رضوی به علت گستردگی جغرافیایی شاهد مهاجرت روز افزون روستائیان به مراکز شهر است که باعث افزایش آمار کودکان کار در این استان می‌شود.

رییس مرکز فوریت‌های اجتماعی بهزیستی کشور نیز با بیان اینکه کودک آزاری بیشترین آمار را در مقوله آسیب اجتماعی به خود اختصاص داده است، گفت: روزانه در کشور ۴۰ مورد تماس بابت ضرب و شتم کودکان با مراکز بهزیستی گرفته می‌شود.

درزمینه حقوق اولبه زنان ایرانی نیز همچون همیشه شاهد نقض متعدد حقوق ایشان هستیم در این ماه هجمه‌های بسیاری به بانوان ایرانی شد که پراهمیت‌ترین آن‌ها عبارت بود از دستگیری های گسترده فعالین حقوق زنان و روزنامه نگاران، افزایش تصاعدی تعداد زنان کارتن‌خواب و بازماندن ۳۵ هزار دختر در کشور از تحصیل .

فدراسیون جهانی والیبال (FIVB) دوباره پرونده حضور بانوان تماشاگر ایرانی در سالن‌های مسابقات را روی میزش گذاشته است؛ اما این‌بار به بهانه نامزدی ایران برای میزبانی مرحله نهایی رقابت‌های لیگ جهانی ٢٠١۵. والیبال ایران که به یک قدرت در دنیا تبدیل شده و سال گذشته عنوان چهارمی لیگ جهانی را از آن خود کرده، حالا نام خود را در فهرست نامزدهای میزبانی مرحله نهایی این رویداد معتبر قرار داده و خیلی امیدوار است بتواند این میزبانی را بگیرد.

 آیت‌الله حسین نوری همدانی و آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی، در جلسات درس خارج فقه خود به صدور مجوز وزارت ارشاد برای انتشار آلبومی که به گفته آن‌ها در آن یک زن آواز خوانده است، اعتراض کردند. اشاره این دو مرجع تقلید شیعه به انتشار آلبوم “تو را‌ ای کهن بوم و بر دوست دارم” بود که مراسم رونمایی از آن در نشر چشمه برگزار شد.

رویدادها و اخبار کارگری در آذر ماه، بسان ماه‌های گذشته پرشمار بود بخصوص فقدان امنیت شغلی از این جمله: اخراج چهل کارگر دائمی معدن طلای آق دره، اخراج صد و دوازده نفر کارگر “پارس سرام” ، اخراج ۱۰۰ کارگر کارخانه “دوربال”  و تامین اجتماعی از کارگران حادثه دیده در ساختمان‌های فاقد مجوز حمایت نمی‌کند بودند.

مضاف بر موارد فوق، تجمع گروهی از کارگران قدیمی وزارت نیرو در مقابل مجلس،اعتصاب ۱۰۰۰ کارگر “لوله و نورد صفا” و احضار و بازداشت دو فعال کارگری در سنندج از دیگر موارد حوزه کارگری در بهمن ماه بود.

رحمت الله پور موسی دبیرکل کانون عالی شوراهای اسلامی کار کشور با اشاره به اینکه ۷۰ درصد کارگران زیرخط فقر هستند گفت: ۱۹۹۷۴ نفر سال گذشته در اثرحوادث ناشی از کارجان خود را باختند که این مسئله ناشی از خستگی مداوم در چند شیفت کاری به دلیل دستمزد نامناسب است.

نشست “تهدید اتباع بیگانه برای بازار کار کارگران ساختمانی” عصر روز یکشنبه ۱۵ بهمن ماه با حضور علیرضا محجوب رییس فراکسیون کارگری مجلس، عزیزی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس و اقبالی مدیرکل اتباع خارجه وزارت کار برگزار شد. بر اساس این نشست برای لودادن کارگران افغان بدون مجوز جایزه تعیین شد.

گزارش خودکشی نافرجام کارگر شهرداری بوشهر در پی عدم تمدید قرارداد کار یکی از پر توجه ترین اخبار کارگری در بهمن ماه سال جاری بود.

مضاف بر اشارات فوق در این ماه متأسفانه همچنان گزارشاتی از حوادث کاری که موجب مرگ و مصدومیت کارگران شده بود نیز منتشر گردید از جمله سازمان پزشکی قانونی کشور از کاهش ۴. ۳ درصدی تلفات حوادث کار در ۹ ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل خبر داد. با وجود روند صعودی مرگ‌های ناشی از حوادث کار در سال‌های گذشته و رشد این آمار از ۶۹۷ فوتی در سال ۱۳۸۳ به یک هزار و ۹۹۴ فوتی در سال ۱۳۹۲، این آمار در ۹ ماهه امسال، روندی نزولی در پیش گرفت و با ۴. ۳ درصد کاهش در مقایسه با مدت مشابه سال قبل به یک هزار و ۵۰۶ فوتی رسید.

همچنین در گزارشاتی از مرگ ۸ کارگر ساختمانی بر اثر سقوط از بالابر در اصفهان و مرگ کارگر ۲۳ ساله معدن “گله توت”  اطلاع داده شد.

در حوزه اصناف و حقوق صنفی هم این ماه خالی از حوادث نبود چنانکه دراقدامی متحد دبیران هنرستان‌های فنی پسرانه و برخی مقاطع راهنمایی، در اعتراض به مشکلات معیشتی، نحوه پرداخت حقوق، سیاست گذاری دولت، به تاخیر افتادن پرداخت مبالغ اضافه کار دست به تحصن زدند.

شماری از معلمان شهرهای اسلامشهر، رباط کریم، شهر قدس، کرج، شهریار، شیراز، شاهرود، سقز، بانه و مریوان در دو روز (سه شنبه ۳۰ دی و چهارشنبه ۱ بهمن) از رفتن به کلاس‌های درس خودداری کردند. همچنین صد‌ها معلم روز سه شنبه ۳۰ دی مقابل اداره آموزش و پرورش شاهرود و روز چهارشنبه ۱ بهمن مقابل اداره آموزش و پرورش مریوان تجمع کردند.

در حوزه نقض فرهنگی و مالکیت معنوی شهروندان گزارش شد دیوار الحاقی قاجاری – پهلوی حرم دانیال شوش در اوایل بهمن‌ماه در حالی فروریخت که گفته می‌شود کار‌شناسان میراث فرهنگی استان خوزستان تحت فشار با این طرح موافقت کردند و ناظر میراث فرهنگی هم هنگام گودبرداری حضور نداشته است؛ هرچند پس از این اتفاق نخست رضا نجاتی فرماندار شهرستان شوش وقوع هرگونه تخریب در بنای حرم دانیال نبی (ع) را تکذیب کرد و دوم بهمن‌ماه اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری خوزستان با صدور اطلاعیه‌ای توضیحاتی در این زمینه ارائه داد.

یکی از فیلم ها پس از اکران در جشنواره فجر، توقیف شد، نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس همچنن درباره یکی از فیلم‌های جشنواره فجر به نام “خانه دختر” گفت: بنده دراین خصوص تلفنی به آقایان جنتی و ایوبی تذکر دادم. آنان نیز این فیلم را نپسندیده بودند و گفتند که برای جمعی محدود به نمایش گذاشته شده و مجوز اکران عمومی آن صادر نخواهد شد.

درزمینه ی بهداشت و محیط‌زیست در این ماه گزارشاتی منتشر شد که غالب آن‌ها با موضوع آلودگی هوا و محیط‌زیست بود. از جمله هفتاد برابر بودن میزان گرد وغبار نسبت به میزان رسمی در اهواز، حالت بحرانی وضعیت هوای ۵ شهرستان ایلام که در این رابطه حدود ۲۰۰ تن از مردم شهرستان آبادان، با حضور روبروی بیمارستان امام خمینی این شهر، اقدام فوری دولت برای حل مشکلات انتشار بیش از حدمجاز ریزگرد‌ها را خواستار شدند.

در ادامه گزارشات دراین رابطه، عیسی کلانتری ،دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: ۶۰۰ دریاچه رو زمینی و زیر زمینی در ایران در حال خشک شدن است که ۱۰ مورد از آن‌ها زیرزمینی است و دکتر محمد اسماعیل اکبری ،رئیس مرکز تحقیقات سرطان با بیان اینکه میزان بروز سرطان در کشور کمتر از متوسط جهانی است گفت: این در حالی است که سرعت افزایش سرطان در ایران نگران کننده است.

توجه خاص به موارد نقض حقوق بشر

در این بخش سعی شده به گزارش‌هایی از نقض حقوق بشر در آبان ماه که با حساسیت و توجه بیش‌تری از سوی افکار عمومی مواجه شدند، اشاره شود. بدیهی ست که این توجه بیش‌تر، الزاماً به معنی شاخص بودن این دسته از گزارش‌های به لحاظ حجم نقض حقوق بشر نیست.

برای انتخاب مورد اول در این دسته باید به گزارشات احتمال اعدام سامان نسیم اشاره کرد و در ادامه نیز گزارشاتی از قبیل، حذف “شجریان” از صحبت‌های معاون روحانی در صدا سیما، ممنوع‌البیان و تصویرشدن رییس دولت اصلاحات و برخورد با تجمع هواداران محمدعلی طاهری و بازداشت یک تن با واکنش و حساسیت زیادی در افکار عمومی روبرو شد.

همچنین در ادامه این موارد می‌توان به جلوگیری از دیدار نرگس محمدی با نائب رییس مجلس آلمان، طرح دوفوریتی ممنوع‌القلم کردن روزنامه‌نگاران در دست نمایندگان و بازداشت ۱۲ شهروند ایرانی به دلیل فعالیت فیسبوکی توسط سپاه و حکم ۱۳۳ سال زندان ۸ فعال فیسبوکی اشاره کرد.

 گزارش‌های حقوق بشری، در سایه‌ی کم توجهی

در مقابل بخش قبل، بسیاری از گزارش‌های حقوق بشری اساساً باکم توجهی و بعضاً بی‌توجهی رسانه‌ها و افراد فعال در شبکه‌های اجتماعی که به هر ترتیب تشکیل‌دهنده‌ی قسمتی از افکار عمومی هستند؛ روبه‌رو شدند. گفتنی است این نوع کم توجهی‌های بعضاً غیر تعمدی یا بعضاً تبعیضات هدفمند، زمینه بیشتری از تداوم و گسترش نقض حقوق بشر را فراهم می‌آورد.

دو کشته و مجروح بر اثر انفجار مین در فکه ، بیکاری ۸۲ درصد از زنان سرپرست خانوار و صدور حکم اعدام برای یک روحانی در قم تعدادی از گزارشاتی بود که در سایه کم توجهی قرار گرفتند.

علیرغم مطالبی که قبلا اشاره شد، ۱۶ نفر از مربیان “عرفان حلقه” در دادگاه در مجموع به ۳۷ سال حبس و ۱۳۰ میلیون تومان رد مال محکوم شدن که این موضوع نیز کمتر مورد توجه افکار عمومی قرار گرفت.

احضار  محمد ایوب کاظمی از محققین حوزه و دانشگاه توسط دادگاه ویژه روحانیت و بازداشت محمد مظفری عضو سازمان دانشجویان و دانش‌آموختگان جبهه ملی ایران و شش ماه حبس برای عباس سلیمی نمین مدیر مرکز مطالعات و تدوین تاریخ معاصر ایران به اتهام توهین به احمدی‌نژاد ، از دیگر مواردی بودند که از دید افکار عمومی توجه مناسبی به خود جلب نکرد.