آنچه که در پی می آید گزارش اجمالی و ماهانه
وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی شهریورماه ۹۳ است که به همت نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه
فعالان حقوق بشر در ایران تهیه شده، این گزارش با توجه به عدم اجازه فعالیت گروههای
مستقل مدافع حقوق بشر در ایران نمیتواند بازتاب دهنده کامل وضعیت حقوق بشر در ایران
باشد، لازم به اشاره است بخش آمار این تشکل بصورت سالانه گزارشات آماری و تحلیلی خود
از وضعیت حقوق بشر در ایران را بصورت تفصیلی منتشر می سازد.
نگاهی اجمالی به وضعیت حقوق بشر در ایران
در ماهی که گذشت
نقض سیستماتیک حقوق بشر در ایران در شهریورماه
۱۳۹۳ همچنان نگران کننده بخصوص با رشد چشمگیر
اجرای احکام اعدام درایران ادامه یافت، رشدی که حداقل دو برابر ماههای مشابه در سال
گذشته محسوب میشود.
شهریورماه ۱۳۹۳ با اجرای احکام اعدام در چهار روز نخست
خود به ترتیب در شهرهای بندرعباس، ساری ، برازجان و کرمان با به دار آویختن حداقل ۱۴ زندانی آغاز شد تا نشانه ای شود از آغاز
نامیمون این ماه برای جامعه حقوق بشری ایران. از برجسته ترین موارد اعدام در این ماه
باید به اعدام ۵ متهم در ملاعام در استان فارس اشاره کرد
و نیز اعدام دسته جمعی ۸ زندانی در زندان شهاب کرمان که البته در
خفا و بدون اعلام آن از سوی دستگاه قضایی و انتظامی صورت گرفت.
بان‌کی مون، دبیرکل سازمان ملل متحد در
گزارش خود به مجمع عمومی در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران بخصوص افزایش شمار اعدام‌ها
هشدار داد، دبیرکل همچنین گفت حسن روحانی به وعده خود برای آزادی بیشتر و بهبود وضعیت
آزادی بیان در ایران عمل نکرده است. اظهارات دبیرکل سازمان ملل متحد در مورد وضعیت
حقوق بشر در ایران واکنش های تند مقامات ایرانی را در پی داشت که چون همیشه معضلات
حقوق بشر در ایران را انکار کردند.
در خصوص وضعیت حقوق بشر در ایران در حوزه
اعدام در ماهی که گذشت همچنین باید اشاره کرد به انتشار گزارشاتی از محکومیت به اعدام
دوباره مردی که زنده ماند و بخشوده شده بود، صدور حکم ۴ بار اعدام ، ۲۰ سال حبس و ۱۷۳ ضربه شلاق برای یک زندانی ملقب به عنکبوت
سیاه، تایید حکم اعدام محیط‌بان دنا برای بار سوم و نیز شورش زندانیان محکوم به اعدام
زندان قزلحصار کرج که از جمله گزارشات پرحاشیه این ماه در حوزه اعدام بود، شورشی که
با اعدام دست کم ۱۴ نفر
و قتل حدقل ۱۰ زندانی
دیگر توسط یگان حفاظت زندان پایان یافت.
در شهریورماه ۱۳۹۳ معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری
کل استان کرمان نیز گفت: با رعایت تناسب و با توجه به مقدار مواد، فروشندگان متادون
به مجازات حبس، جزای نقدی و شلاق محکوم شده و حتی در مواردی مجازات مجرم، اعدام و مصادره
اموال نیز خواهد بود.
جان باختن علی‌اکبر یونسی پسر بچه ۱۲ ساله همدانی که در الگو برداری از صحنه
اعدام جان خود را از دست داد از دردناک ترین گزارشات حقوق بشری این ماه بود که بسیاری
از فعالان مدنی آن را نمونه‌ای از پیامدهای اعدام و بازتولید خشونت در جامعه دانستند.
دولتمردان ایران از این اعدام ها و حجم گسترده آن با عنوان راهکار کاهش جرم و جنایت
همواره دفاع میکنند با این حال طبق گزارشات منتشره، آمار قتل در تهران افزایش ۵/ ۲۶ درصدی داشته است که خود نشانه ای بر بی
تاثیر بودن اعدام متهمان در کاهش جرم و جنایت است.
این ماه همچنین با تداوم تعرض به حقوق اولیه
اقلیت های دینی در ایران همراه شد، اخذ تعهد از بستگان درجه یک اموات بهاییان در سمنان
و بازداشت نوش آذر خانجانی شهروند بهایی، انتقال
به زندان فرهاد اقبالی، بازداشت مجدد ساقی فدایی و بازداشت و بازجویی ۵ تن از بهاییان در شاهین شهر نمونه هایی
از آن در حوزه حقوق هموطنان بهایی است هر چند در این حوزه شاید بتوان تداوم محرومیت
از تحصیل شهروندان بهایی برخلاف وعده های رئیس جمهور و حکومت ایران را پرواکنش ترین
خبر دانست.
همچنین شهروندان ایرانی مسیحی بخصوص نوکیشان
ایرانی از هجمه نیروهای امنیتی در امان نماندند و تعدادی از آنان در شهرهای تهران و اصفهان
توسط این نیروها بازداشت شدند، در این حوزه گزارش متهم شدن رضا ربانی، عبدالرضا
علی (ماتیاس) حق‌نژاد و بهنام ایرانی سه کشیش مسیحی به «محاربه با خدا و فساد فی‌الارض»
که جان این افراد را در معرض خطر قرار میدهد نگرانی مدافعان حقوق بشر را بیش از هر
چیزی برانگیخت.
بطور ویژه شهریورماه ۱۳۹۳ ماهی بسیار سخت برای دراویش ایرانی بود
که به اعتراضاتی مسالمت آمیز و قانونی نسبت به تداوم نگاه امنیتی به آنان و اعمال محدودیت
و فشار از این رهگذر با استفاده از اعتصاب غذای زندانیان و نیز تلاش برای تجمع مقابل
دادستانی تهران پرداختند. در این تجمعات دهها زخمی و صدها بازداشتی حاصل شد، منابع
موثق تعداد بازداشت شدگان را دست کم ۸۰۰ تن تخمین زدند که به تنهایی آن را باید نشانه کافی
از نبود آزادی های مذهبی مورد ادعای دولتمردان ایرانی در کشور دانست.
در ادامه گزارش وضعیت حقوق بشر در ایران
در شهریورماه در حوزه حقوق کودک باید به اعمال
خشونت بر کودکان کار برای راندن از چادرهایشان از سوی مامورین و نیز گزارش تکان دهنده
“تجاوز عامل اصلی ابتلای کودکان خیابانی ایران به ایدز” اشاره داشت.
در حوزه های کارگرای و اصناف نیز ماه شهریور
۹۳ را باید ماهی پرحادثه دانست به خصوص اعتصاب
کم سابقه و گسترده کارگردان بافق که اعزام نماینده ویژه دولت به این شهرستان را در‌پی
داشت، همینطور اعتصاب بیش از ۱۵۰ کارگر کارخانه کاشی گیلانا و تجمع کارگران معدن ذغال سنگ البرز غربی واقع در
روستای سنگرود (استان گیلان) در اعتراض به تعویق ۲ ماه حقوق، این ماه همچنین همراه بود با
صدورحکم شش ماه حبس و پنجاه ضربه شلاق برای چهار فعال کارگری پتروشیمی رازی توسط شعبه
۱۰۳ دادگاه عمومی بندر امام خمینی.
گزارشات منتشره همچنین از بازداشت دو دگرباش
جنسی در ایران در ماهی که گذشت خبر می دهند، دگرباش جنسی که توسط پلیس فتا بازداشت
شد و نیز شهروند دیگری که در یک آرایشگاه زنانه توسط نیروی انتظامی روانه بازداشتگاه
شد. این در حالی است که رییس جمهور سابق ایران همواره منکر وجود چنین افراد و گرایشات
جنسی در ایران شده بود.
به گفته معاون اول رئیس جمهور بحران آب
از تمام مشکلات زیست محیطی که ایران با آن دست و پنجه نرم می‌کند بزرگ تر و جدی تر
است، در ماهی که گذشت بطور روزانه گزارشات متعددی از معضل خشکسالی و کمبود آب و نیز
آتش سوزی و تخریب منابع طبیعی منتشر شد.
توجه خاص به موارد نقض حقوق بشر
در این بخش سعی شده به گزارش‌هایی از نقض
حقوق بشر در شهریورماه که با حساسیت و توجه بیشتری از سوی افکار عمومی مواجه شدند،
اشاره شود. بدیهی ست که این توجه بیشتر، الزاماً به معنی شاخص بودن این دسته از گزارشات
به لحاظ حجم نقض حقوق بشر نیست.
از این جمله می توان به تجمع تعدادی از
دختران شین‌آبادی مقابل نهاد ریاست جمهوری که به گفته وکیل مدافعشان : والدین این کودکان
از وعده‌های دولت و سوءاستفاده بیمه ایران از وضعیت فرزندانشان خسته شده‌اند و به همین
دلیل تجمعی برای اعتراض انجام دادند اشاره کرد.
همچنین بازداشت و تداوم حبس غنچه قوامی
شهروند ایرانی-بریتانیایی و گزارش برگزاری دادگاه تجدید نظر فاطمه هاشمی فرزند علی
اکبر هاشمی رفسنجانی بازتاب گسترده در رسانه ها داشتند.
یکی دیگر از پر توجه ترین موارد نقض حقوق بشر بازداشت آرش صادقی فعال
و زندانی سیاسی سابق همراه همسرش بود.
محکومیت شش جوان ایرانی در پرونده موسوم
به “هپی” ها بدلیل رقص و آواز در یک ویدیوی غیرحرفه ای به حبس های تعلیقی شش ماه تا
یکسال و نیز ۹۱ ضربه
شلاق تعلیقی را از پرحاشیه ترین گزارشات منتشره در حوزه حقوق بشر در شهریورماه باید
دانست.
گزارشات حقوق بشری، در سایه‌ی کم توجهی
در مقابل بخش قبل، بسیاری از گزارش‌های
حقوق بشری اساساً با کم توجهی و بعضاً بی‌توجهی رسانه‌ها و افراد فعال در شبکه‌های
اجتماعی که به هر ترتیب تشکیل دهنده‌ی قسمتی از افکار عمومی هستند؛ روبه رو شدند. گفتنی
است این نوع کم توجهی های بعضاً غیر تعمدی یا بعضاً تبعیضات هدفمند زمینه بیشتری از
تداوم و گسترش نقض حقوق بشر را فراهم می آورد.
بعنوان یکی از گزارشات این بخش باید اشاره
کرد، مدیر آموزش و پرورش شهرستان “نیمروز” یکی از معضلات این شهرستان را وجود افراد
فاقد شناسنامه عنوان کرد و گفت: ۳۰۰ نفر از کودکان شهرستان نیمروز بر اساس بررسیهای
انجام شده فاقد شناسنامه و محروم از تحصیل هستند.
همچنین خبر ادامه اعتصاب دراویش گنابادی
محبوس در زندان‌های اوین تهران و نظام شیراز که از روز ۹ شهریور در اعتصاب غذا به سر می‌بردند و
متن کوتاهی به عنوان «وصیت‌نامه» منتشر کرده بودند نتوانست واکنش های گسترده شهروندان
را علیرغم اهمیت موضوع به همراه بیاورد.
از دیگر گزارشات کمتر بازتاب یافته در این
ماه باید اشاره کرد به گزارش مرگ ۵۶ نفر
در حوادث ناشی از کار در اصفهان و البته گزارش بسیار نگران کننده از قطع دست پنج زندانی
در اصفهان طی یک سال گذشته که حتی دادستان شهر مذکور دلیل عدم اعلام رسانه ای آن را
نگرانی از بازتاب های خبری این قبیل گزارشات اعلام کرده بود.
همچنین باید اشاره کرد به اخراج چهار نفر
از کارگران پروفیل ساوه پس از تجمع و نیز کشته شدن یک کارگر بر اثر انفجار پس از ۲۴ ساعت کار اجباری بی وقفه.
نقض حقوق هموطنان اهل سنت را باید با توجه
به جمعیت چشمگیر آنان در کشور یک نگرانی جدی دانست با این حال عمدتا به دلیل تاثر از
تحولات منطقه این نقض حقوق مورد بی توجهی سایر شهروندان ایرانی قرار گرفت، آخرین وضعیت
۳۴ زندانی اهل سنت محکوم به اعدام که اکثریت
آنان فاقد هیچگونه اقدام خشونت آمیزی در پرونده خود هستند و نیز احتمال اجرای حکم اعدام
دست کم ۴ زندانی اهل سنت که دستمایه بیانیه ای از
سوی سازمان عفو بین الملل گردید گوشه هایی از این کم توجهی ها باید دانست.
نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران
اول مهرماه ۱۳۹۳
